شنا در دوران قدیم

ساختار بدن انسان به گونه ای است که نمی تواند بر روی آب شناور بماند. اما با حرکت خاص دست ها و پاها قادر است تعادل را روی آب حفظ کرده و بدون غرق شدن در آب پیش رود. مجموعه ی این حرکات باعث شد انسان قادر باشد مانند سایر موجودات در آب شنا کند. دانشمندان معتقدند انسان شنا کردن را از حیوانات تقلید کرده و آموخته است. نقوش حجاری شده از آثار شنا بر روی سنگ، نشان از قدمت 2500 ساله قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) را دارد اما باز هم نمی شود مشخص کرد که انسان ها از چه دورانی قادر به شنا کردن بوده اند. با این حال از شواهد به دست آمده چنین بر می آید که از جمله انواع شنایی که در دوران قدیم رایج بوده شنای پهلو، شنای قورباغه و شنای سگی است.

برای انسان یادگیری شنا و قدرت پیشروی در آب، بخشی از اقدامات او درحفظ بقای خود بوده است. علاوه بر این در بعضی از اقوام اعتقادات مردم نیز باعث یادگیری شنا می شد. برای مردم دوران باستان به خاک سپردن بدن پس از مرگ اهمیت زیادی داشته، از این رو از غرق شدن در آب بسیار هراس داشتند. این ترس از غرق شدن و احساس محرومیت از تدفین، آن‌ها را ملزم به یادگیری شنا می کرد. عامل دیگری که در یادگیری شنا اهمیت داشت، جنبه نظامی آن بود؛ زیرا سربازان ناگزیر می‌شدند در برخی مواقع با شنا کردن جان خود را نجات دهند.

شنا در دوران جدید

در سال 1538، پروفسور آلمانی به نام نیکلاوین، اولین کتاب را درباره شنا نوشت و پس از آن یک فرانسوی کتابی به نام "هنر شنا" به رشته تحریر درآورد و در آن به شنایی شبیه حرکات قورباغه اشاره نمود. در 1860 شخصی به نام جیمز تروجن درسفری که به آمریکای جنوبی داشت با نوعی شنا آشنا شد و پس از بازگشت به انگلستان شروع به آموزش و ترویج این شنا کرد. در این شنا، پاها شبیه پای شنای پهلو و قورباغه بوده و دست‌ها به‌طور متناوب از آب بیرون آمده، داخل آب می‌گردید، یعنی حالتی شبیه به حرکت دست در شنای کرال سینه داشت. با تغییر در نحوه اجرای حرکت‌های دست، پا و بدن، سرعت حرکت بدن در آب افزایش یافت و رکوردهای شنا رو به بهبود نهاد. در سال 1900، شناگر استرالیایی به نام ریچارد کاویل به تقلید از بومیان سیاه‌پوست جزایر سلیمان، نوعی شنا را که در آن ضربات پا، پی در پی بر آب می‌خورد، انجام داد و حالت شنای او شبیه به خزیدن روی آب بود و در واقع از همان موقع شنای کرال سینه متولد شد. کلمه کرال "crawl" به معنای خزیدن است. شنای امروزی کرال سینه تکامل یافته همان شناست که به‌مرور زمان با تغییر در ضربات پا و هماهنگ‌تر شدن حرکات دست‌ها و پاها به کمال رسیده است.

تاریخ فدراسیون بین‌المللی شنا

در سال 1908، طرز برگزاری بازی های المپیک باعث ایجاد اختلافاتی بین تیم های کشورهای شرکت کننده شد. به همین دلیل در 19 ژوئیه در لندن یک کنفرانس بین المللی برگزار شد که نتیجه آن تأسیس فدراسیون بین المللی شنا (FINA) در همان سال (1908) بود.
جورج دبلیو هرن دبیر مؤسس این فدراسیون، علت ایجاد این نهاد بین المللی را نظارت به چگونگی برگزاری مسابقات، جلوگیری از بوجود آمدن اختلافات احتمالی بین تیم ها و از همه مهم تر افزایش ارتباطات بین المللی در ورزش و ایجاد صلح و دوستی بین کشورهای شرکت کننده عنوان کرد.
با شروع جنگ جهانی اول، فعالیت سازمان جوان فینا، حداقل به مدت 4 سال متوقف شد. حتی پس ازجنگ نیز به علت آسیب های حاصل از جنگ و روابط سرد بین کشورها ادامه ی کار فینا ممکن نبود. تا اینکه در سال 1925، فینا توانست فعالیت خود را از سر بگیرد. به این ترتیب هیئت اجرایی فینا مرکب از ۵ عضو تشکیل شد و دفتری برای فعالیت اعضا به آن ها اختصاص داده شد، تا اعضا بتوانند در فواصل کوتاه براحتی گرد هم آیند.
در سال ۱۹۲۸ هیئت مدیره بین‌المللی واترپلو و کمیته بین‌المللی شنا نیز شکل گرفتند. در کنگره فینا که در همان سال برگزار شد، جورج دبلیو هرن دبیر مؤسس فینا، به عنوان اولین رئیس افتخاری فینا برگزیده شد.
با شروع جنگ جهانی دوم (سال های 1940 تا 1945)، ارتباطات ورزشی بین کشورها قطع و دوباره فعالیت فدارسیون فینا متوقف شد. جنگ سخت که تمام شد، بیش از یک سال طول کشید تا هیئت اجرایی فینا بتواند در 14ژوئن 1946 در لندن گرد هم آید. در سال 1950 که آثار مخرب جنگ تقریبا محو شده بود، تماس ها و ارتباطات ورزشی کشورها رو به بهبود یافت و فینا توانست قدرت سابق خود را باز یابد. سال 1958 فینا پنجاهمین سالگرد تأسیس خود را جشن گرفت. دراین سال تعداد مجموعه های فینا به 75 فدراسیون ملی رسیده بود. در سال 1992 این تعداد به 137 فدراسیون ملی ارتقا یافت.

تاریخچه شنا در ایران

طبق شواهد به دست آمده، ایران در زمان هخامنشیان، جزو اولین کشورهای دارای نیروی دریایی منسجم و قدرتمند بوده است. مسلما یکی از ویژگی های داشتن این امتیاز توانایی افراد در شنا کردن بوده است.
اما تاریخچه شنا به عنوان یک ورزش، در ایران، بسیار کوتاه است. در قدیم، مکان‌هایی شبیه استخر سرپوشیده در حمام‌ها می‌ساختند، به نام چال‌حوض. این چال‌حوض‌های نسبتا عمیق، مناسب شنا کردن و آب‌ بازی بودند. در اطراف چال‌حوض‌ها، سکوهایی به ارتفاع ۲ یا ۳ متر وجود داشت که از بالای آن به درون آب می‌پریدند و عملیاتی مانند پشتک و وارو انجام می‌دادند. روشنایی چال‌حوض‌ها از سوراخ کوچکی که در سقف بود، تأمین می‌شد. در این‌ آبگیرهای غیر بهداشتی، هیچ مقرراتی وجود نداشت و هر کس می‌توانست قبل از استحمام یا پس از آن وارد چال‌حوض شود و به آب‌بازی و شنا که به معنای واقعی هم شنا نبود بپردازد.

تا سال 1314 در ایران فقط یک استخر برای آموزش شنا به دانشجویان دانشکده افسری وجود داشت، که در اردوگاه نظامی اقدسیه تهران بود. در همان سال دو استخر دیگر احداث شد. یکی در باغ فردوس شمیران که متعلق به وزارت فرهنگ بود و دیگری در منظریه ی تهران که یک مربی خارجی به نام گیبسون بر آن نظارت می کرد. استخر منظریه تهران، منشأ شکل گیری پایه های ورزش شنا در ایران بود که برای تعلیم اصول جدید شنا به ورزشکاران مورد استفاده قرار گرفت.